Прысяга над крывавымі разорамі
Кароткі змест:
Цёплым асеннім днём "ледзьве-ледзьве поўз стары Ма-цей у поле". Тры яго сыны былі не дома і ён не спраўляўся без дапамогі на сваім вузкім кліне зямлі. Адпрацаваўшы багатым суседзям за даўгі, ён першы дзень выйшаў сеяць.
Знясілены, стомлены заснуў.
Сніў ён, што сабралася многа народу на яго полі. Усе крычалі: "Вузка! Цесна! Мала!" Мацей таксама "стаіцьпа-сярод гэтага народу".
Выбягае сусед Астап і мацней за Мацея крычыць: "А скульузяць?"
Народ паказваае на нівы, лясы, палі. Астап пярэчыць, што гэта казённае, дворнае, не дадуць яго, няма права.
"3 цьмы народу" выходзяць тры сын'ы Мацея: "парабак дворны, салдат і работнік пецярбургскі і становяцца на ка-лені і прысягаюць громка, ясна, паволі:
- Мы дамо! Мы - сіла! Мы - права!"
Потым Мацею здаецца, што ўсё спавіўтуман: толькі разоры стаяць поўны крыві, а над імі вісяць тры скрыжава-ныя далоні... I раздаецца ціха ясны голас:
- Мы - сіла! Мы - права!.."
